Menopauze is een natuurlijke en biologische fase die het einde van de vruchtbare periode van een vrouw markeert. Het is de periode waarin de menstruatiecyclus permanent stopt en de eierstokken stoppen met het produceren van oestrogeen en progesteron, en begint meestal tussen de leeftijden van 45-55 jaar. De vraag wat menopauze is, beschrijft vaak een periode die begint met onregelmatige menstruatie. Tijdens dit proces kunnen vrouwen zowel fysieke als emotionele veranderingen ervaren. De diagnose van menopauze wordt gesteld na 12 opeenvolgende maanden zonder menstruatie. Buiten de natuurlijke menopauze kan het ook chirurgisch (na verwijdering van baarmoeder en eierstokken) of als vervroegde menopauze optreden.
De symptomen van menopauze kunnen verschillen van persoon tot persoon. Sommige vrouwen ervaren deze fase licht, terwijl anderen worden geconfronteerd met symptomen die hun levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden. De meest voorkomende symptomen van menopauze zijn opvliegers, nachtelijk zweten, onregelmatige menstruatie, slaapproblemen, vaginale droogheid, verkleuring van de huid, stemmingswisselingen en verminderde libido. Sommige vrouwen kunnen ook geheugenproblemen en concentratiestoornissen ervaren. Tijdens de menopauze kunnen de veranderende hormoonspiegels het risico op osteoporose (botontkalking) en hart- en vaatziekten verhogen. Daarom moeten symptomen serieus worden genomen en onder professionele controle worden beheerd.
Symptomen van valse menopauze lijken op die van de menopauze, maar zijn tijdelijk en meestal veroorzaakt door een andere medische reden. Plotselinge veranderingen in hormoonspiegels, stress, schildklieraandoeningen, voedingsstoornissen of bepaalde medicijnen kunnen valse menopauze veroorzaken. De symptomen zijn onder andere uitblijven van menstruatie, opvliegers, vaginale droogheid, stemmingswisselingen en vermoeidheid. Omdat deze symptomen niet door echte menopauze worden veroorzaakt, maar door andere factoren, is een juiste diagnose belangrijk. De diagnose valse menopauze wordt meestal gesteld door hormoontests en een gedetailleerd gynaecologisch onderzoek. De behandeling is gericht op de onderliggende oorzaak.
Hoewel de leeftijd waarop menopauze optreedt verschilt per vrouw, vindt het meestal plaats tussen 45-55 jaar. In Nederland is de gemiddelde leeftijd voor menopauze 51 jaar. Echter, genetische factoren, levensstijl, chronische ziekten en omgevingsfactoren kunnen deze leeftijd beïnvloeden. Vervroegde menopauze treedt op voor de leeftijd van 40 jaar, terwijl late menopauze na 55 jaar optreedt. Roken, een lage lichaamsmassa index en sommige auto-immuunziekten kunnen vervroegde menopauze veroorzaken. De leeftijd voor menopauze moet worden beoordeeld aan de hand van de algemene gezondheid van de vrouw, haar vruchtbaarheidsgeschiedenis en familiale aanleg. Daarom is het menopauzeproces bij elke vrouw uniek en vereist het een gepersonaliseerde aanpak.
Bij vrouwen die menopauze ingaan, veranderen de menstruatiepatronen. Tijdens deze periode kunnen menstruaties langere tussenpozen hebben, kan het bloeden heviger of juist lichter zijn. Bij sommige vrouwen worden de cycli korter terwijl anderen eens per 2-3 maanden menstrueren. Zodra de menopauze nadert, worden hormoonafgiftes onregelmatig, wat het ovulatieproces direct beïnvloedt. Daarom is het onmogelijk om een eenduidig antwoord te geven op de vraag hoe menstruatiebloedingen zijn tijdens menopauze. Het bijhouden van veranderingen in het menstruatiepatroon kan, in overleg met een arts, informatie geven over het begin van de menopauze. Bij abnormaal bloeden is een gynaecologisch onderzoek noodzakelijk.
Voor sommige vrouwen kan hormoontherapie (HRT) tijdens de menopauze worden aanbevolen. HRT heeft tot doel de verminderde oestrogeen- en progesteronhormonen in het lichaam te vervangen. Deze therapie kan effectief zijn bij het verlichten van symptomen zoals opvliegers, nachtelijk zweten, vaginale droogheid en slaapproblemen. Het is echter niet voor iedere vrouw geschikt. Bij een voorgeschiedenis van borstkanker, vaatziekten of leverziekten wordt hormoontherapie niet aanbevolen. Daarom moet hormoontherapie altijd worden uitgevoerd onder doktersbeoordeling en opvolging. Naast hormoontherapie spelen ook kruidenpreparaten, levensstijlveranderingen en psychologische steun een belangrijke rol tijdens de menopauze.
Tijdens de menopauze kan het aannemen van een gezonde levensstijl de symptomen verlichten en de algehele gezondheid verbeteren. Een uitgebalanceerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging, voldoende slaap, stress vermijden en stoppen met roken zijn de beste stappen die in deze periode kunnen worden genomen. Vooral voedingsmiddelen rijk aan calcium en vitamine D zijn belangrijk voor de gezondheid van de botten. Stressbeheersingstechnieken zoals yoga, meditatie en ademhalingsoefeningen helpen om de mentale balans te bewaren. Het ondersteunen, informeren en onderhouden van sociale relaties is ook psychologisch belangrijk voor vrouwen in deze periode. Menopauze is geen ziekte maar een natuurlijke overgangsperiode en kan, mits gezond geleid, de levenskwaliteit behouden.
Hoewel menopauze meestal tussen 45-55 jaar voorkomt, kan het bij sommige vrouwen later beginnen. De oudste leeftijd voor menopauze wordt meestal beschouwd als 58-60 jaar. Dit is echter een zeldzame situatie en wordt geassocieerd met genetische aanleg. Laat optreden van menopauze kan sommige gezondheidsrisico's met zich meebrengen. Vooral door het langdurige effect van oestrogeen kan het risico op baarmoeder- en borstkanker toenemen. Daarom wordt regelmatige gynaecologische controle aanbevolen voor vrouwen die laat menopauze ondergaan.
Ja, symptomen van menopauze kunnen op 35-jarige leeftijd voorkomen en dit wordt als vervroegde menopauze geclassificeerd. Genetische factoren, enkele auto-immuunziekten, radiotherapie of chemotherapie behoren tot de oorzaken van vervroegde menopauze. De symptomen bij deze leeftijd zijn onder andere menstruatieonregelmatigheden, opvliegers, vaginale droogheid, verminderde seksuele interesse en stemmingswisselingen. Bij dergelijke symptomen moet een gynaecoloog worden geraadpleegd. De diagnose van vervroegde menopauze wordt gesteld door bloedonderzoek en hormonale evaluatie. De behandeling wordt gepland op basis van de algemene gezondheidstoestand van de patiënt en haar wens om kinderen te krijgen.
Tijdens de overgang naar menopauze worden menstruatiebloedingen onregelmatig en veranderen de voorheen normale cycli. Allereerst verlengen of verkorten de cycli, en kan de bloeding zwaarder of juist lichter worden. Sommige vrouwen ervaren een maand veel bloedverlies, gevolgd door een maand met zeer weinig bloedverlies. Dit komt door onregelmatigheden in de hormoonproductie van de eierstokken. Ondanks veranderingen in het karakter van menstruatiebloedingen, moet niet worden vergeten dat dit een natuurlijk onderdeel van het proces is. Maar bij zeer langdurige of onverwachte bloedingen is een gynaecologisch onderzoek noodzakelijk.